Eksperci PBSG komentują wymagania PAS 99

Zarządzanie ryzykiem i ciągłością działania podstawą wdrażana zintegrowanych systemów zarządzania.

Wiele  organizacji wdrożyło lub jest w trakcie wdrażania formalnych systemów zarządzana w oparciu o międzynarodowe wymagania lub specyfikacje, do których należą ISO 9001, ISO 14001, ISO/IEC 27001, ISO 220000, ISO/IEC 20000, OHSAS 18001, czy BS 25999. Większość z nich podlega mechanizmom większej lub mniejszej integracji, co widoczne jest w oddzielnym lub zintegrowanym działaniu tych systemów na poziomie operacyjnym i strategicznym. We wszystkich systemach zarządzania zbudowanych w oparciu o standardy międzynarodowe istnieje kilka wspólnych elementów, które mogą być zarządzane w sposób zintegrowany. W związku z tym, opracowano specyfikację wspólnych wymagań dla jednolitego systemu zintegrowanego – PAS 99.

Pierwotnie autorzy PAS 99 kierowali wydanie normy do organizacji, które posiadały wdrożone systemy zarządzania w oparciu o dwa lub więcej standardów. Niemniej obecnie bez znaczenia pozostaje ilość wdrożonych systemów, ponieważ środek ciężkości został przesunięty w część dotyczącą zgodności oceny skuteczności i efektywności systemu. Dlatego organizacje, które podejmują decyzję o wdrożeniu wymagań PAS 99 muszą traktować wymagania np. ISO 9001, ISO 14001, ISO/IEC 27001, ISO 220000, ISO/IEC 20000, OHSAS 18001, BS 25999, jako wymagania szczegółowe systemu zintegrowanego. Zgodność z PAS 99 nie zapewnia samo w sobie zgodności z wymaganiami wybranego standardu. Poszczególne wymagania każdego ze standardów wciąż pozostają podstawą struktury systemu i procesu certyfikacji. Certyfikacja w odniesieniu jedynie do wymagań PAS 99 jest więc niemożliwa.

Opracowanie PAS 99 jest inicjatywą, która w istocie ma pomóc osiągnąć organizacjom korzyści z konsolidacji wspólnych wymagań występujących we wszystkich standardach. Korzyści, jakie wynikają z takiego podejścia są następujące:

• precyzyjne skupienie na działalności podstawowej
• całościowe podejście do Zarządzania ryzykiem
• zmniejszenie konfliktu w trakcie wdrożenia i zarządzania systemami
• redukcja podwójnej dokumentacji i biurokracji
• zwiększenie efektywności i skuteczności procesu audytów

Podstawowymi rozdziałami standardu są:

• polityka
• planowanie
• wdrożenie i działalność operacyjna
• ocena
• doskonalenie
• przegląd zarządzania

Każdy system zarządzania zbudowany w oparciu o standardy międzynarodowe posiada własne wymagania, niemniej powyższe sześć wymagań, zawarte jest  w każdym z nich, a przez to może stanowić podstawę integracji w ramach systemu zintegrowanego. Dlatego PAS 99 używa tych samych kategorii, które stanowią wymagania modelu ramowego. Wiele z wymagań poszczególnych standardów jest jednakowe, a te w szczególności mogą stanowić podstawę dla systemu bazowego.

Powyższy rysunek  ukazuje że pomimo różnych systemów zarządzania wymagania mogą być tak opracowane, że ich podstawowe elementy mogą być prezentowane w ten sam sposób. Sześć wspólnych wymagań powinny wg autorów PAS 99 zostać zamknięte w pętli Deminga Planuj – Wykonuj – Sprawdzaj – Działaj. Tak rozumiana integracja powinna być opracowana i wdrożona w sposób systemowy.

Zarządzanie ryzykiem, podstawą projektowania i zarządzania systemem zintegrowanym

Wiele z pośród organizacji wdrożyło standardy zarządzania z powodów zewnętrznej presji rynkowej lub wymagań prawnych. Systemy te z różnych powodów nie zawsze były integrowane i mogło to wynikać z konkretnych potrzeb biznesowych lub z braku systemowego podejścia do kolejno  wdrażanych standardów. Dlatego przystępując do prac nad systemem w oparciu o PAS 99 organizacja powinna określić cele i potrzeby biznesowe takiego przedsięwzięcia. Jeżeli kierownictwo nie dostrzega daleko idących korzyści nie powinna decydować się na wdrożenie PAS 99. W przypadku pozytywnej analizy korzyści wdrożenia PAS 99 organizacja w pierwszej kolejności powinna dokonać oceny każdego z wymagań w kontekście wdrożonych rozwiązań i na tej podstawie dokonywać zmian w systemie zarządzania. Cały proces powinien być poprzedzony dogłębną analizą ryzyka i analizą zapewniającą ciągłość działania w sytuacjach kryzysowych. Organizacja w szczególności powinna określić, opracować, wdrożyć i zarządzać w tym zakresie:

• aspektami działań operacyjnych, produktów i usług adekwatnych w kontekście wyznaczonego zakresu systemu
• ocena ryzyka poprzez określenie aspektów, które mogą mieć znaczący wpływ na działanie organizacji (czynniki krytyczne).

Zarządzanie ryzykiem jest rozumiane jako zapewnienie odpowiedniego poziomu spełnienia celów poprzez system informacji o zagrożeniach, jak również wiedzy o dostępnych zabezpieczeniach w realizacji procesów.

Podstawą wszelkich działań zarządczych w organizacji powinna być analiza bieżących. Wiarygodna ocena systemu bez udokumentowanej i przeprowadzanej regularnie analizy ryzyka jest niemożliwa, a wdrażane mechanizmy powinny być jedynie efektem, naturalną konsekwencją wyników oceny ryzyka. W kontekście
zarządzania kryzysowego PAS 99 zobowiązuje organizację do opracowania procedury identyfikacji i przeciwdziałania nieplanowanym, potencjalnie kryzysowym lub krytycznym zdarzeniom. Procedury w tym zakresie powinny zapewnić systemową prewencję i przeciwdziałanie konsekwencją wystąpienia takich zdarzeń. Nierozerwalnym elementem jest więc opracowanie planów ciągłości i działania operacyjnego, a także ocena ryzyka związane z przerwaniem ciągłości działania i wprowadzaniem zabezpieczeń dla ryzyk nieakceptowanych.

Wymagania PAS 99 jednoznacznie wskazują na fakt zapewnienia przez organizację, że czynniki krytyczne podlegają przeglądowi w
ramach zintegrowanego systemu zarządzania. Wdrożenie
rekomendacji zawartych w normie PAS 99 nie zapewni pełnego spełnienia wymagań normy. Zasadniczym  celem normy jest
wskazanie działań, które powinny być podjęte w pierwszym etapie wdrożenia systemu. Dlatego kwestia spełnienia części wymagań musi zostać odpowiednio uwzględniona podczas projektowania i wdrożenia systemu. Implementacja systemu PAS 99 jest zadaniem ewolucyjnym – poszczególne wymagania wdrażane są w określonej
kolejności, nie można zaplanować i jednocześnie wdrożyć „wszystkich” wymagań.

Tabela wspólnych wymagań PAS 99, ISO 9001, ISO 14001, OHSAS 18001